Brandnetel in het zonnetje
De brandnetel, een plant waar iedereen voor oppast, omdat de blaadjes en stengels prikken op de blote huid. Tegelijkertijd is het een hele geneeskrachtige plant waar je, zeker in het voorjaar, veel aan kunt hebben voor je gezondheid. Je hoeft hem niet zelf in je tuin te kweken om er toch lekker van te kunnen genieten, want ze is overal te vinden.
De geschiedenis van de Brandnetel
Brandnetel (urtica) wordt al honderden jaren genoemd als geneeskruid. Urtica komt van het Latijnse ureren en betekent branden. Wat slaat op het prikkende gevoel als je de plant aanraakt of er tegenaan loopt.
De plant komt oorspronkelijk uit Afrika en Azië, maar is tegenwoordig in heel de wereld te vinden.
Er zijn redenen om aan te nemen dat de plant in de prehistorie al is gebruikt voor het remmen van bacteriëgroei op voedsel zoals vlees en vis.
De Grieken en Romeinen kenden het gebruik van brandnetel al. Zij gebruikten het op verschillende manieren als geneeskruid. De Griekse geneesheer Hippocrates roemde de brandnetel al om zijn vochtafdrijvende eigenschappen en hij wist, 2,5 millennia geleden al, dat de brandnetel zeer voedzaam is.
Brandnetel kweken
Het geslacht urtica kent tussen de 30 en 45 soorten, waarvan er vier in Midden Europa voorkomen. In Nederland en België kennen we twee soorten:
- de grote brandnetel (Urtica dioica). Dioica betekent tweehuizig, wat slaat op het feit dat 1 plant zowel mannelijke als vrouwelijke bloemen bezit. De Urtica dioica kan 180 tot 200 cm hoog worden. De grote brandnetel heeft een vierkante, borstelige stengel en komt veel voor in goed bemeste bodems. De bladeren van deze plant worden 5 tot 10 cm lang. De grote brandnetel heeft lange wortelstokken die meters door je tuin kunnen lopen. De brandnetelwortel op de foto is zeker een meter lang en hebben we uit de perma-tuin gehaald van een plek waar ze niet fijn was voor de mensen.
- de kleine brandnetel (Urtica urens). De Urtica urens wordt 10 tot 60 cm hoog. De bladeren zijn kleiner, donkerder groen en hebben een lichte glans. Verder zijn de zaagtanden aan het blad groter als bij de Urtica dioica en staan de bloemtrossen rechtop. De kleine brandnetel blijft meer op zijn plek.
Deze beide soorten kom je in allerlei verschillende gebieden tegen. De plant houdt van een grond die rijk is aan organische meststoffen en nitraten. Deze stoffen vind je vooral terug in moestuinen, in de landbouw en bij composthopen.
Je hoeft de brandnetel natuurlijk helemaal niet zelf te “kweken”. Waarschijnlijk staat ze al spontaan in je (moes)tuin.
Waarom het toch een aanrader is om een paar te laten staan in je tuin, lees je bij “Weetjes”
Verzorging van de brandnetel
Je hebt geen omkijken naar de brandnetel. Die vindt haar eigen plek wel.
Brandnetel oogsten
Als je iets van de plant wil gaan oogsten, draag dan handschoenen.
De jonge blaadjes en ook de rijpe, vrouwelijke zaaddozen kun je oogsten om te eten.
Voor de blaadjes die je wilt eten, knip je met een (snoei)schaar de bovenste topjes, met ongeveer 5 blaadjes, van de plant. Vooral in het voorjaar is de brandnetel op zijn best: de smaak is dan goed en ook zitten hier dan de meeste voedingswaardes in.
De vrouwelijke zaaddozen hangen minder als de mannelijke en zijn licht groen. Knip de hele streng met de zaden van de plant.
De mannelijke zaaddozen hangen meer naar beneden en zijn donker groen.
ENNN de brandnetel is ook een hele fijne toevoeging voor in je compostbult!
Brandnetel bewaren
Het blad en de zaden kun je goed bewaren. Het blad door het te drogen en de zaden door ze te roosteren.
De bladeren of topjes leg je op een krant uit en laat ze zo een dag of 5 – 10 op een zonnige plek liggen of bij de verwarming tot ze knisperen. Daarna bewaren in een donkere zak.
De zaden alleen roosteren als ze groen zijn. Knip ze in hele strengen van de plant. Rooster de strengen in een koekenpan op een laag vuur. Doe de strengen af en toe in een zeef en schudt. De zaden vallen er dan uit. Doe dan de strengen weer in de koekenpan, rooster weer, zeven enz. Tot alle zaden eruit zijn.
Weetjes over Brandnetel
- De haar-dunne buisjes op het blad en de stengel van de brandnetel bevatten mierenzuur. Komt je huid hiermee in aanraking dan breken de buisjes. Hier krijg je een branderige- jeukerig gevoel van. De een is hier gevoeliger voor als de ander.
- Het plantensap van de smalle weegbree, zuring, dovenetel en hondsdraf werkt tegen de branderigeid. Kneus de bladeren heel goed of kauw er even op en doe dit sap op de branderige plek.
- Deze plant heeft bijzondere eigenschappen voor onze gezondheid :
– De bladeren bevatten veel bladgroen, wat duidt op een hoog mineralengehalte.
– is rijk aan vitamine A en C.
– heeft een versterkende werking op het hele lichaam en is heel geschikt om in te zetten bij bloedarmoede.
– Bevat hoge percentages foliumzuur of B11, B2(riboflavine), B5 (pantthatheenzuur), calcium, zink, silicium en zwavel.
– voor huid en haar helpt het zowel inwendige als uitwendige gebruik.
– drijft vocht af en lost slijm op.
– is bloedzuiverend, ontgiftend en demineraliserend en daarom een uitstekende reiniger voor een voorjaarskuur. - Het is ook een voedselplant (waardplant) voor vlinders, zoals de atalanta, kleine vos en dagpauwoog. Hierop leggen zij hun eitjes en verpoppen ze zich als rups tot vlinder.
- Deze planten bevatten veel stikstof en daarom komen er veel dieren op af. Stikstof is voor veel dieren een manier om beter te groeien, te overleven en voort te planten.
Hedendaags wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de meeste medicinale werkingen die in de geschiedenis zijn beschreven kloppen. Het is goed om brandnetel te eten of te drinken als brandnetelthee, of lotion dan wel tonicum op basis van brandnetel te gebruiken om de huid en het haar mee in te wrijven.
Wil je meer weten over de geneeskrachtige kanten van de brandnetel. Kijk op deze site.
Recepten met brandnetel.
Als je brandnetels gaat eten is het wel zo handig om de brandharen eerst onschadelijk te maken. Dit kan door:
Drogen: door drogen worden de brandhaartjes slap en prikken ze niet meer.
Verhitten: kort koken, blancheren of de brandnetel(stengels) boven een vuurtje houden. Hierdoor worden de brandhaartjes ook onschadelijk.
Goed roeren of er met een deegroller over gaan. Zo breek je mechanisch de meeste brandharen af, zodat de prik eraf gaat. Op deze manier kun je jonge toppen ook vers in een salade doen.
Recept voor Brandnetel thee
De simpelste en makkelijkste manier om iets met brandnetel te doen, is thee maken.
- Pluk wat bladeren van de plant. Gebruik 5 gram (gedroogde) brandnetelblaadjes op 5 dl gekookt, iets afgekoeld, water
- Doe de bladeren in een thee-ei of filter en laat 10 min. trekken. op de manier proef je de brandnetelsmaak goed.
Brandnetels kun je ook koken zoals spinazie. Serveer het dan met gekookte aardappels of rijst. Het is lekker met een beetje ( vega) room erdoor.
Je kunt brandnetelbladeren op verschillende manieren toevoegen aan gerechten die je maakt. Naar eigen smaak en fantasie.
Recept voor brandnetelsoep
Ingredienten:
- een vergiet vol brandneteltoppen,
- 1 grote ui.
- 1 liter water,
- 2 grote aardappels,
- bouillonblokje
- beetje olie of boter
- Kruiderij naar smaak en zout en peper,
- als je er van houd wat room.
Bereiding:
- Spoel de brandneteltoppen af in een vergiet en laat uitlekken. Let op ze prikken nog steeds!
- Schil de ui en snijd fijn,
- Verwarm de olie/ boter in een pan en voeg de ui toe, bak op zacht vuur tot ze glazig is.
- Voeg de brandneteltoppen, het water, het bouillionblokje en eventueel wat kruiderij toe.
- Breng aan de kook en laat ongeveer 10 minuten koken.
- Pureer en breng eventueel verder op smaak met zout, peper en room. Lekker eten en drinken.