Artisjok in het zonnetje

Artisjok latijnse naam: Cynara scolymus

Is een vaste plant uit de composietenfamilie (Asteraceae) en komt uit het Middellandse Zeegebied. De plant wordt geteeld vanwege het lekkere hart van de bloemknop.

Een artisjok is een forse plant met grote grijze bladeren. Soms zitten deze ook op de bladeren kleine ‘stekels’. Geef een plant ongeveer 1m2 ruimte. Ze je een paar bij elkaar dan kun je wel 3 planten op 2 m2 zetten.
Ze bloeien in het 2e levensjaar. (zie foto)Er verschijnen dan prachtige paarse bloemen op hoge stelen. Insecten zijn dol op de nectar. Met name hommels en bijen doe je een groot plezier met deze plant in je tuin. De Kardoen ((Cynara cardunculus) is een naast familielid van de Artisjok. De informatie over groeiomstandigheden en zaaien geldt ook voor de Kardoen.

De geschiedenis van Artisjok

Bijna 3000 jaar geleden werden artisjokken al gegeten door de Romeinen. Zij namen zaden mee naar Sicilië waardoor ze deze planten ook in Italië gingen eten. Tegenwoordig is artisjok een lekkernij in de Italiaanse en Franse keuken.

Foto: Bloeiende artisjok

artisjok in de permatuin van roeach te joure

Artisjok zaden

artisjok zaden moestuin joure cursus

Artisjok zaaien

Er zijn zaden van een paar soorten te koop. De meest voorkomende soorten zijn: ‘Violet de Provence’ en ‘Vert de Provence’. Kiemkrachtige zaden van eigen planten oogsten lukt maar heel zelden in Nederland. Waarschijnlijk is het seizoen nog niet lang genoeg warm om rijpe zaden te kunnen vormen.

Zaaien: Binnen zaaien: geeft de meeste kans op succes. Vanaf half februari kun je gaan voorzaaien. Zaden kiemen bij 20 graden. Zorg dus dat ze in de warmte staan en dat de aarde vochtig is. Het duurt tussen 10 – 20 dagen voordat de zaden kiemen. Rond half mei (na ijsheiligen) kunnen de jonge plantjes in de volle grond op een zonnige beschutte plek in je tuin.

Je kunt ook in de volle grond zaaien tussen juni – augustus. Zaai een aantal zaadjes per plek, laat de sterkste plant staan en verwijder de rest.

Artisjok stekken

Je kunt de plant ook vermeerderen door ze te stekken. De wortelstokken van oudere planten (2 – 3 jaar oud) kun je af  steken/snijden en daar nieuwe planten van te maken. Je kunt bij de wat oudere planten gemakkelijk zien waar de nieuw gevormde stekken aan de moederplanten vast zitten. Je ziet gewoon een nieuwe jonge en kleine plant op een centimeter of 20 van de moederplant groeien). Zet een spade tussen de moederplant en de jonge scheut. Steek diep de aarde in en maak op deze manier de wortels rondom voorzichtig los.

Wrik de jonge plant voorzichtig los en haal deze uit de aarde. Maak op een mooie, zonnige plek een royaal plantgat en vul dit flink met water.  Zet de plant erin en zorg dat de wortel helemaal met aarde bedekt wordt. Druk de aarde voorzichtig, maar stevig aan. Een volwassen artisjok heeft ongeveer 1m2 ruimte nodig.

artisjok bloem roeach permacultuur joure

Bloemknop artisjok

artisjok in mulch permatuin roeach

Artisjokken oogsten

Van de artisjok oogst je de bloemknoppen en eet je de bloembodem.

Een artisjok bloeit in het 2e levensjaar. Als je de bloembodem wilt eten moet je deze oogsten voordat de paarse bloemblaadjes verschijnen. Meestal eind juli – begin augustus. Je plukt de de hele bloemknop.(zie foto)  Deze wordt zacht als je ze kookt. (zie verder recept)

Verzorging van Artisjok

De plant komt uit mediterrane streken. Geef artisjok bij voorkeur in een beschut en zonnig plekje in je moestuin.

Nu het hier steeds warmer wordt is het steeds beter mogelijk om in ons gematigde zeeklimaat Artisjokken te telen. Ondanks dat het een warmte minnende plant is komen de al gevestigde planten in januari boven de grond. Bij strenge vorst bevriezen de jonge bladeren. Maak je geen zorgen, na de vorst vormen gezonde planten vrolijk weer nieuw blad. We hebben ze al 10 jaar op de Perma-tuin en het is zelden voorgekomen dat er een plan kapotgevroren is. Als er heel strenge vorst voorspeld wordt (-5 – 10 graden) dan dekken we de wortels van de planten af met extra mulch.

De planten hebben behoefte aan een vruchtbare, vochtige bodem. Geef voor het planten nog wat extra compost of goed verteerde mestMaak de bodem voor het planten goed los. Dan kunnen de penwortels zich goed ontwikkelen en diep de bodem ingaan. Tijdens de groeiperiode kun je, als je op een zandbodem zit, nog wat bijmesten.

Artisjok in de permatuin te joure

Artisjok met pluis permacultuur joure

Weetjes over artisjok

Als de bloemen zijn uitgebloeid vormt de plant prachtige pluizenbollen op de hoge stengels. (zie foto)  Deze zijn in de winter een sieraad in je tuin. Vogels komen in het voorjaar de pluizen ophalen voor hun nesten.

Het komt voor dat de zwarte luis hier en daar de bloemhoofden koloniseert. Ze kunnen daar goed tegen. Wij ervaren de luizen daar niet als plaag, maar als voedsel voor andere insecten en vogels.

Tips

Artisjokken zijn ware blikvangers in je tuin. Zet ze op een mooie plek. Er komen vaak veel bloemen tevoorschijn die na elkaar bloeien. Op de Permatuin bloeien ze meestal van juli – september. Daarna komen de hierboven genoemde pluizenbollen tevoorschijn waar we in de winter van genieten.

Receptidee: Artisjok bodem/hart

  1. Breng in een grote pan water met zout aan de kook.
  2. Maak de artisjokken schoon, verwijder buitenste bladeren en steel
  3. Wrijf ze in met citroensap.
  4. Leg ze in het kokende water en druk ze onder water door er een vergiet op te leggen.
  5. Kook ze in 30 minuten gaar.
  6. Afgieten en de artisjokken uit laten lekken.
  7. Trek de blaadjes eraf (bewaren, deze kun je nog eten) en verwijder “hooi” (ook wel “baard” genoemd)
  8. Snijd het hart in stukken en meng het met de ui, sjalot, knoflook.
  9. Maak een vinaigrette van de mosterd, azijn, zout, peper. Voeg de olijfolie al roerend druppelsgewijs toe tot het geheel wat dikker wordt.

Eten met de vingers: neem de buitenste bladeren die je bewaard hebt en dip deze in de vinaigrette. Aan de onderkant van het blad zit wat vruchtvlees en schraap dat er met je tanden uit. De rest van het blad is niet eetbaar. Het hart kun je in bijv. 4 stukjes snijden en opeten evt. samen door  een salade.

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *